भारताच्या सीमा व्यवस्थापन व सुरक्षेसंदर्भात खालील विधाने विचारात घ्या:

1. भारत, म्यानमारपेक्षा भूतानसोबत जास्त लांबीची सीमा सामायिक करतो.

2. अरुणाचल प्रदेश राज्य, म्यानमार आणि भूतान दोन्हीशी सीमा सामायिक करतो.

3. आसाम रायफल्स म्यानमार सीमेची सुरक्षा करण्यासाठी जबाबदार आहे.

वरीलपैकी कोणती विधाने योग्य आहेत?

• भारत सरकारने पुढील 10 वर्षांत 1,643 किमी लांबीच्या भारत-म्यानमार सीमेला पूर्णपणे कुंपण लावण्याची योजना जाहीर केली आहे, ज्यामध्ये अवैध घुसखोरी आणि नियंत्रणशिवाय होणारी हालचाल रोखण्यासाठी "अँटी-कट, अँटी-क्लाइम्ब" कुंपण घातले जाईल.

Key Points

• भारत, भूतानपेक्षा (699 किमी) म्यानमारसोबत (1,643 किमी) जास्त लांबीची सीमा सामायिक करतो.
  • म्यानमार: 1,643 किमी (अरुणाचल प्रदेश, नागालँड, मणिपूर, मिझोराम).
  • भूतान: 699 किमी (सिक्किम, पश्चिम बंगाल, आसाम, अरुणाचल प्रदेश).
  • म्हणून, विधान 1 अयोग्य आहे.
• अरुणाचल प्रदेश राज्य, म्यानमार आणि भूतान दोन्हीसोबत सीमा सामायिक करतो.
  • ​अरुणाचल प्रदेशची पश्चिमेला भूतान आणि पूर्वेला म्यानमारसोबत  आंतरराष्ट्रीय सीमाआहे.
  • म्हणून, विधान 2 योग्य आहे.
• आसाम रायफल्स म्यानमार सीमेची सुरक्षा करण्यासाठी जबाबदार आहे.
  • ​कुंपण प्रकल्पात भारत-म्यानमार सीमेवरील सीमा सुरक्षेसाठी जबाबदार असलेल्या आसाम रायफल्ससाठी पायाभूत सुविधा उभारणे समाविष्ट आहे.
  • म्हणून, विधान 3 योग्य आहे.

• ​मुक्त हालचाली व्यवस्था (FMR), भारत-म्यानमार सीमेच्या दोन्ही बाजूंनी 10 किमीच्या आत राहणाऱ्या लोकांना व्हिसाशिवाय ओलांडण्याची परवानगी देते.
• कुंपण उपक्रमामुळे कुटुंबीय आणि वांशिक नातेसंबंधांना बाधा येण्याची अपेक्षा आहे; परंतु त्याचा उद्देश अवैध स्थलांतर आणि सुरक्षा धोक्यांपासून भारताच्या सीमा सुरक्षित करणे आहे.
• भारत आपल्या आंतरराष्ट्रीय सीमांवर कुंपण, फ्लडलाइटिंग आणि रस्त्यांच्या बांधकामासाठी सीमा पायाभूत सुविधा व व्यवस्थापन (BIM) योजना देखील अंमलात आणतो.