भारतातील व्याघ्र प्रकल्पांच्या अधिसूचना आणि बदलाबाबत खालील विधाने विचारात घ्या:

विधान ।: राज्य सरकार, व्याघ्र संवर्धन प्राधिकरणाच्या शिफारशीनुसार, एखाद्या क्षेत्राला व्याघ्र प्रकल्प म्हणून अधिसूचित करेल.

विधान II: व्याघ्र प्रकल्पाच्या सीमांमध्ये कोणताही बदल राज्य सरकारकडून एकतर्फी केला जाईल.

वरील विधानांच्या बाबतीत खालीलपैकी कोणते योग्य आहे?

योग्य उत्तर पर्याय 3 आहे.

In News 

• केंद्र सरकारने मध्य प्रदेशातील माधव राष्ट्रीय उद्यानाला भारतातील 58 वा व्याघ्र प्रकल्प म्हणून घोषित केले आहे. यामुळे ते राज्यातील 9 वा व्याघ्र प्रकल्प बनले आहे. केंद्रीय पर्यावरण मंत्री भूपेंद्र यादव यांनी ही घोषणा करत भारताच्या व्याघ्र संवर्धनाच्या वचनबद्धतेवर प्रकाश टाकला.

Key Points 

• वन्यजीव (संरक्षण) अधिनियम, 1972 नुसार, राज्य सरकार व्याघ्र संवर्धन प्राधिकरणाच्या शिफारशीवरच एखाद्या क्षेत्राला व्याघ्र अभयारण्य म्हणून अधिसूचित करू शकते. म्हणून, विधान 1 योग्य आहे.
• व्याघ्र प्रकल्पाच्या सीमांमध्ये कोणताही बदल किंवा त्याचे अधिसूचना रद्द करण्यासाठी व्याघ्र संवर्धन प्राधिकरण आणि राष्ट्रीय वन्यजीव मंडळाची मान्यता आवश्यक आहे. राज्य सरकार असे बदल एकतर्फी करू शकत नाही. म्हणून, विधान II अयोग्य आहे.

Additional Information 

• व्याघ्र संवर्धन प्राधिकरण ही भारतातील व्याघ्र संवर्धन प्रयत्नांवर देखरेख करण्यासाठी जबाबदार असलेली एक वैधानिक संस्था आहे .
• व्याघ्र प्रकल्पाचे मुख्य आणि बफर क्षेत्र वैज्ञानिक आणि पर्यावरणीय मूल्यांकनांवर आधारित नियुक्त केले जातात.
• व्याघ्र प्रकल्पातून कोणत्याही समुदायाचे स्थलांतर करताना बाधित समुदायांची संमती आणि पुनर्वसन उपायांसह कठोर मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करणे आवश्यक आहे.
• मध्य प्रदेशातील माधव व्याघ्र प्रकल्पात सध्या दोन शावकांसह पाच वाघ आहेत आणि ते व्याघ्र पुनर्संचयित प्रकल्पाचा भाग आहेत.