1758 साली, प्लासीच्या लढाईनंतर मीर जाफर नवाब पदी विराजमान झाल्यानंतर बंगालची राजधानी मुर्शिदाबाद येथे तो ब्रिटिश रहिवासी झाला. कंपनी सत्तेच्या विस्तारात महत्त्वाची भूमिका बजावणाऱ्या अनेक महत्त्वाच्या व्यक्तींपैकी तो एक होता. त्यांनी नवी न्यायव्यवस्था प्रस्थापित केली. हे सर्वात संभाव्य वर्णन कोणाचे आहे?

वॉरन हेस्टिंग्ज हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• वॉरन हेस्टिंग्ज (गव्हर्नर-जनरल 1773 ते 1785):-
  • ते बंगालचे पहिले गव्हर्नर जनरल होते.
  • त्यांनी 1750 साली कलकत्ता येथे ईस्ट इंडिया कंपनीमध्ये एक लेखक (कारकून) म्हणून आपली कारकीर्द सुरू केली होती.
  • 1758 साली, प्लासीच्या लढाईनंतर मीर जाफरला नवाब पदी बसवल्यानंतर बंगालची राजधानी मुर्शिदाबाद येथे तो ब्रिटिश रहिवासी झाला.
  • त्यांच्या कार्यकाळात पहिले आंग्ल-मराठा युद्ध आणि दुसरे आंग्ल-म्हैसूर युद्ध झाले होते.
  • 1773 चा रेग्युलेटिंग कायदा, त्यांच्या कार्यकाळात पारित झाला होता.
  • 1785 साली, बंगालच्या एशियाटिक सोसायटीच्या स्थापनेत त्यांनी सर विल्यम जोन्स यांना पाठिंबा दिला होता.
  • कंपनीच्या सत्तेच्या विस्तारात महत्त्वाची भूमिका बजावणाऱ्या अनेक महत्त्वाच्या व्यक्तींपैकी ते एक होते.
  • त्याच्या काळापर्यंत कंपनीने बंगालमध्येच नव्हे, तर मुंबई आणि मद्रासमध्येही सत्ता संपादन केली होती.
  • ब्रिटीश प्रदेश, स्थूलपणे प्रेसिडेन्सी म्हणजेच प्रांत नामक प्रशासकीय घटकांमध्ये विभागला गेला होता.
  • बंगाल, मद्रास आणि मुंबई असे तीन प्रांत होते. प्रत्येकावर गव्हर्नरचे शासन होते.
  • गव्हर्नर-जनरल हे प्रशासनाचे सर्वोच्च प्रमुख होते.
  • पहिले गव्हर्नर-जनरल, वॉरन हेस्टिंग्ज यांनी, विशेषत: न्याय क्षेत्रात अनेक प्रशासकीय सुधारणा केल्या होत्या.
  • 1772 साली नव्या न्यायव्यवस्थेची स्थापना झाली. प्रत्येक जिल्ह्यात दोन न्यायालये असायची - एक फौजदारी न्यायालय (फौजदारी अदालत) आणि दुसरे दिवाणी न्यायालय (दिवाणी अदालत).
  • मौलवी आणि हिंदू पंडितांनी दिवाणी न्यायालयांचे अध्यक्ष असलेल्या युरोपियन जिल्हाधिकाऱ्यांसाठी भारतीय कायद्यांचा अर्थ लावला होता.

  • फौजदारी न्यायालये अजूनही काझी आणि मुफ्ती यांच्या अधिपत्याखाली पण जिल्हाधिकाऱ्यांच्या देखरेखीखाली होती. म्हणून, पर्याय 4 योग्य आहे.

अशाप्रकारे, वॉरन हेस्टिंग्ज हे योग्य उत्तर आहे.