Agriculture in India MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Agriculture in India - मोफत PDF डाउनलोड करा

बरोबर उत्तर लागवडयोग्य पडीक जमीन आहे.

Key Points 

• लागवडयोग्य पडीक जमीन म्हणजे अशी जमीन जी शेतीसाठी उपलब्ध आहे परंतु पाच वर्षांहून अधिक काळ त्यावर शेती केलेली नाही.
• या प्रकारच्या जमिनीत पडजमीन आणि इतर पडीक जमीन समाविष्ट आहेत ज्या काही प्रयत्नांनी लागवडीखाली आणता येतील.
• जमीन वापराच्या आकडेवारीत जमीन संसाधनांचे अधिक प्रभावीपणे वर्गीकरण आणि व्यवस्थापन करण्यासाठी हा शब्द वापरला जातो.
• जमीन व्यवस्थापन आणि शेती नियोजनाच्या संदर्भात अशा जमिनी महत्त्वाच्या आहेत.

Additional Information 

• चालू पडजमीन: एक वर्षापेक्षा कमी काळासाठी शेती न केलेली शेतजमीन.
• चालू पडजमिनीव्यतिरिक्त पडजमीन: 1 ते 5 वर्षांपर्यंत लागवडीशिवाय ठेवलेली जमीन.
• नापीक आणि पडीक जमीन: अशी जमीन जी खराब मातीच्या गुणवत्तेमुळे, खडकाळ भूभागामुळे किंवा इतर  परिस्थितीमुळे कोणत्याही शेतीसाठी योग्य नाही.
• जमीन वापराची आकडेवारी: प्रादेशिक पातळीवर विविध प्रकारच्या जमिनींचे वितरण आणि उपयोग समजून घेण्यासाठी हे महत्त्वाचे आहे, ज्यामुळे प्रभावी संसाधन व्यवस्थापन होण्यास मदत होते.
• जमीन वर्गीकरणाचे महत्त्व: अचूक जमीन वर्गीकरण शेती विकास, शहरी नियोजन आणि पर्यावरण संवर्धनासाठी माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यास मदत करते.

योग्य उत्तर फक्त ii आणि iii आहे.

 Key Points

• कृषी निर्यात: 2021-22 या आर्थिक वर्षात, भारताची कृषी निर्यात सुमारे 50.2 अब्ज अमेरिकन डॉलर्स इतकी झाली, ज्यामुळे या क्षेत्रातील लक्षणीय वाढ झाली आहे.
• तांदळाची खरेदी: खरीफ विपणन हंगामात 2021-22 दरम्यान, भारतात सुमारे 581.7 लाख मेट्रिक टन तांदळाची खरेदी करण्यात आली, ज्यामुळे मजबूत खरेदी धोरणे दिसून येतात.
• वाढीचा दर: 2022-23 या आर्थिक वर्षासाठी भारतीय कृषी क्षेत्राचा प्रक्षेपित वाढीचा दर 5.5% नव्हता; म्हणून, विधान i चुकीचे आहे.

 Additional Information

• भारतातील कृषी क्षेत्र: भारताच्या अर्थव्यवस्थेत कृषी क्षेत्र महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते, रोजगार आणि जीडीपीमध्ये मोठे योगदान देते.
• खरीफ विपणन हंगाम: हा हंगाम शेती चक्राशी संबंधित आहे ज्यामध्ये तांदळासारखी पिके काढली जातात, जून ते ऑक्टोबर या कालावधीत चालते.
• निर्यातीची वाढ: सुधारित लॉजिस्टिक्स, बाजारपेठेचा प्रवेश आणि शेतकऱ्यांसाठी शासनाचे पाठबळ यासारख्या घटकांमुळे भारताच्या कृषी निर्यातीची वाढ झाली आहे.
• खरेदी धोरणे: शासनाची खरेदी शेतकऱ्यांसाठी स्थिर किमती आणि सार्वजनिक वितरण प्रणालीसाठी पुरेसे अन्न पुरवठा सुनिश्चित करते.

योग्य उत्तर म्हणजे लागवडीखाली दिलेल्या जमिनीवर अधिक श्रम आणि भांडवली निविष्ठांचा वापर.

मुख्य मुद्दे

• सघन शेती, ज्याला सघन शेती म्हणूनही ओळखले जाते, श्रम, यंत्रसामग्री आणि इतर शेती संसाधनांच्या उच्च निविष्ठांचा वापर करून दिलेल्या जमिनीतून जास्तीत जास्त कृषी उत्पादन करते.
• ही पद्धत विस्तीर्ण शेतीच्या अगदी विरुद्ध आहे, जेथे कमी व्यवस्थापनासह किंवा प्रति युनिट क्षेत्र कमी इनपुटसह जमीन अधिक व्यापकपणे वापरली जाते.
• सधन शेती सिंचन, प्रगत खते आणि इतर तांत्रिक निविष्ठा यांसारख्या पद्धतींचा वापर करून जमिनीच्या प्रति युनिट उच्च उत्पादन निर्माण करते, ज्यामुळे ते जास्त लोकसंख्येची घनता असलेल्या प्रदेशांसाठी योग्य बनते जेथे जमिनीचा पुरवठा कमी आहे.
• या कृषी पद्धतीचे उद्दिष्ट मुबलक पिके वाढवणे आणि स्वस्त आणि वेगाने मोठ्या संख्येने प्राणी वाढवणे हे आहे, ज्यामुळे कमी सघन शेती प्रणालीच्या तुलनेत अनेकदा पर्यावरणावर जास्त परिणाम होतो.

अतिरिक्त माहिती

• विस्तृत शेती:
  • विस्तीर्ण शेती हे जमिनीच्या प्रति युनिट क्षेत्रफळात कमी श्रम आणि भांडवल हे वैशिष्ट्य आहे.
  • ही शेती पद्धत पारंपारिकपणे कमी कृषी उत्पादकता असलेल्या प्रदेशांमध्ये वापरली जाते, जसे की दुर्गम, डोंगराळ किंवा कोरड्या प्रदेशात , जिथे शेतीयोग्य जमीन मुबलक आहे.
  • सघन शेतीच्या तुलनेत प्रति युनिट क्षेत्रफळाच्या पर्यावरणावर त्याचा कमी परिणाम होतो, कारण ते मोठ्या प्रमाणात हानिकारक खते किंवा कीटकनाशके वापरत नाहीत.
  • तथापि, ते सामान्यत: प्रति युनिट जमिनीचे उत्पादन कमी करते, जे लोकसंख्या वाढत असलेल्या आणि अन्नाची मागणी जास्त असलेल्या क्षेत्रांमध्ये संभाव्य तोटा असू शकते.
• यांत्रिक शेती :
  • यांत्रिक शेतीचे वैशिष्ट्य आहे विविध शेतीच्या कामांसाठी यंत्रसामग्रीचा वापर, पारंपारिक अंगमेहनती आणि पशुमजुरीच्या जागी.
  • या प्रकारची शेती सामान्यत: विकसित देशांमध्ये आणि ज्या ठिकाणी मजुरीची किंमत जास्त आहे किंवा मजुरांची कमतरता आहे अशा ठिकाणी केली जाते.
  • यांत्रिक शेतीमुळे जमिनीची कार्यक्षमता आणि उत्पादकता लक्षणीयरीत्या वाढते , ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणावर शेती करणे शक्य होते.
  • नकारात्मक बाजूने, यासाठी यंत्रसामग्रीमध्ये महत्त्वपूर्ण गुंतवणूक आवश्यक आहे, जी लहान-शेतकऱ्यांसाठी अडथळा ठरू शकते.
• वैविध्यपूर्ण शेती:
  • वैविध्यपूर्ण शेतीमध्ये उत्पादन वाढवण्यासाठी आणि जोखीम कमी करण्यासाठी एकाच शेतात विविध प्रकारची पिके वाढवणे किंवा विविध प्रकारचे पशुधन वाढवणे यांचा समावेश होतो.
  • या प्रकारची शेती विविध उत्पादने पुरवते, अन्न सुरक्षेला प्रोत्साहन देते आणि एकच पीक किंवा पशुधनाच्या अपयशापासून संरक्षण करण्यास मदत करू शकते.
  • वैविध्यपूर्ण शेती पर्यावरणासाठी फायदेशीर ठरू शकते, जैवविविधतेला प्रोत्साहन देते आणि रासायनिक निविष्ठांची गरज कमी करते कारण विविध वनस्पती आणि पशुधन कीटकांवर नियंत्रण ठेवण्यास आणि जमिनीतील पोषक तत्वांची भरपाई करण्यास मदत करू शकतात.
  • तथापि, एकापेक्षा जास्त पिके किंवा पशुधन प्रकारच्या शेतीच्या जटिलतेमुळे मोनोकल्चरच्या तुलनेत यासाठी अधिक श्रम, ज्ञान आणि व्यवस्थापन आवश्यक आहे.